Baśnie, legendy i mity to opowieści, które powstały przed wiekami. Były przekazywane z ust do ust, zanim ludzie wynaleźli pismo. Gawędziarze snuli opowieści o czarach, które zawładnęły wyobraźnią kolejnych pokoleń. W opowieściach tych bardzo często pojawiały się wróżki i czarownice.

Z historii czarownic

Z dawien dawna uznawano czarownice za pośredniczki diabła. W średniowiecznej Europie głośne były procesy czarownic, Za takie uznawano kobiety pozostające, według opinii otoczenia, w kontakcie z siłami nadprzyrodzonymi. Przypisywano im zdolność odgadywania przyszłości i wpływania na nią dzięki zabiegom magicznym. Były to zazwyczaj niewinne kobiety, których odmienność wyglądu, obyczajów i zachowania, a czasem niechęć i osobiste porachunki możnych stawały się przyczyną skazywania ich na spalenie na stosie. Podobno słowo „wiedźma” pochodzi od słów: wiedzieć, wiedza. Czyli to kobieta posiadająca wiedzę, i to wiedzę tajemną. Zgłębia ją w mrocznym wnętrzu chaty, z dala od ludzkich siedzib. Według wierzeń średniowiecznych, w pewne określone dni, odbywały się nocne zloty czarownic, tak zwane sabaty, na łysych szczytach gór, dokąd przybywały one na narady i zabawę, lecąc na miotłach. Spotykały się tam ustalając plan szkód i utrapień, jakie przyniosą ludziom w najbliższym czasie. W polskich opowiadaniach ludowych sabaty czarownic odbywały się na Łysej Górze, w Górach Świętokrzyskich, w noc świętojańską, to znaczy z 23 na 24 czerwca.

Czy boimy się czarownic?

Postacie czarownic występują w wielu sławnych opowieściach ludowych w całej Europie. Straszono nimi dzieci, wymuszając posłuszeństwo. Pozostały świadectwem prymitywnych wierzeń, dawnych obyczajów, należą do historii kultury; dziś już nie straszą, a przedstawiane jako szpetne kobiety na miotle - nawet bawią i śmieszą.

Czym zajmuje się baśniowa czarownica?

Czarownica rzuca uroki i czary, które wymyśla nocą w swoim domu. Musi doskonale znać się na ziołach, latać na miotle i znać na pamięć wszystkie zaklęcia. Sporządza diabelskie napoje i trucizny. Czyta przyszłość z kryształowej kuli i fusów.

Do grona znanych czarownic zaliczamy podstępną i próżną macochę królewny Śnieżki. Jest nią królowa, która chce pozostać najpiękniejszą kobietą w królestwie. Pewnego dnia magiczne lusterko oznajmia macosze, że piękniejsza od niej jest Śnieżka. Królowa postanawia ją uśmiercić, podając zatrute jabłko. Śnieżka zapada w długi sen, a czuwają nad nią krasnoludki. Kiedy zjawia się królewicz i całuje królewnę, zły czar pryska.

Najbardziej sławna wiedźma to Baba Jaga, zwana też Babą Jędzą. Jest postacią ze starych ludowych bajek. Pierwsi postać Baby Jagi opisali bracia Jacob i Wilhelm Grimm w baśni "Jaś i Małgosia". Baba Jaga z tej baśni lubi zjeść tłuściutkie dziecko. Kiedy Jaś i Małgosia trafiają do jej chatki, wiedźma zamyka Jasia w komórce, żeby go utuczyć. Ale dzięki sprytowi Małgosi czarownica sama trafia do pieca.

Jak rozpoznać czarownicę?

Czarownica, czyli wiedźma, przeraża samym swym wyglądem.

Cechy czarownicy:

• zniszczony spiczasty kapelusz
• nos jak haczyk
• wysunięty podbródek
• zmierzwione włosy
• czarne, podarte i pocerowane łachmany
• brodawki na nosie i twarzy
• rękawiczki bez palców
• paznokcie długie jak szpony

Każda profesjonalna wiedźma winna posiadać czarnego kota, kryształową kulę, kocioł do przygotowania mikstur oraz latającą miotłę.

Wolimy czarodziejki!

Czarodziejka to wróżka, która spełnia dobre czary. Gotuje w kotłach malinowe napoje, które leczą choroby, a nawet zmartwienia. Czarodziejki lubią dzieci, chętnie pomagają biednym ludziom w ich kłopotach. Taką była matka chrzestna Kopciuszka, która wyczarowała jej piękną suknię balową i zmieniła różdżką myszy w rumaki, a dynię w karocę.

Wróżki wyglądają zupełnie inaczej niż czarownice:

• spiczasta czapka z welonem
• przeźroczyste skrzydełka
• uroczy uśmiech
• blond loki, długie aż do ziemi
• powłóczysta i ładna sukienka
• różdżka czarodziejska z gałęzi głogu, cisu lub wierzby

A jakie książki przeniosą Cię w tajemniczy, zaczarowany świat magii, w którym przez chwilę i Ty poczujesz się wróżką lub czarownicą (według uznania)?

• Wiera Badalska „Jak oswoić czarownicę”
• Shirley Barber „Złota wróżka”; „Wróżka i Gwiezdny Ząbek”
• Czarodziejski świat wróżek (Zaczarowany Las)
• Roald Dahl „Czarownice”
• Natalia Gałczyńska „O wróżkach i czarodziejach”
• Księga wróżek i czarownic
• Clive Staples Lewis „ Opowieści z Narnii: Lew, czarownica i stara szafa”
• Joanna Papuzińska „Nasza mama czarodziejka”
• Otfried Preussler „Malutka czarownica”
• Dorota Terakowska „Dzień i noc czarownicy”
• Sabine Städing „Petronela z Jabłoniowego Sadu”
• Piotr Patykiewicz „Łukasz i kostur czarownicy”
• Marcin Szczygielski „Czarownica piętro niżej”
• Marta Kisiel „Małe Licho i Anioł z kamienia”